Bu repository içerisinde TRT Genel Müdürlüğü Bilgi Teknolojilerinde yapılan staj günlerinin günlük açıklamaları bulunmaktadır. Umarım faydalı olur.
| # Günler | Başlıklar |
|---|---|
| 1 | Ubuntu ve Docker Kurulumu |
| 2 | 2. GÜN |
Ubuntu, Debian tabanlı bir Linux dağıtımıdır. Hem masaüstü hem de sunucu ortamlarında kullanılabilir. Açık kaynak kodlu olması, geniş bir kullanıcı ve geliştirici topluluğuna sahip olması, güvenlik ve güncelleme desteği sağlaması Ubuntu'yu popüler kılar.
Ubuntu, sunucu ortamlarında yaygın olarak tercih edilir çünkü:
- Stabilite ve Güvenilirlik: Ubuntu Server, kararlı ve güvenilir bir performans sunar.
- Geniş Yazılım Desteği: Çeşitli yazılım ve hizmetlerin Ubuntu üzerinde kolayca çalıştırılabilir olması.
- Güvenlik: Düzenli güvenlik güncellemeleri ve açık kaynak kodlu olması nedeniyle güvenlik açısından avantajlıdır.
- Topluluk Desteği: Ubuntu'nun geniş bir topluluğu ve kapsamlı dökümantasyonu vardır, bu da sorun çözmeyi kolaylaştırır.
Ubuntu Server'ı kuracağımız Sanal Sunucu ortamı olarak VirtualBox kurulumu gerçekleştirmemiz gerekmektedir. Kurulum Linki
Staj süreci boyunca stabillik ve ihtiyaç fazlası eklentilerle uğraşmamak amacıyla 22.04.04 sürümü kullanılmıştır.
Ubuntu Server kurulum ISO dosyasını Ubuntu 22.04.04 adresi üzerinden indirebilirsiniz. İndirmeniz gereken dosya adı "ubuntu-22.04.4-live-server-amd64.iso"
İndirmiş olduğumuz ISO dosyasının kurulumu için VirtualBox uygulmasını açıp Yeni yazan butona tıklıyoruz.
Sunucumuza bir AD girip ISO Kalıbı adlı yere indirdiğimiz ISO dosyasını ekliyoruz. Ardından ileri diyerek devam ediyoruz.
Kullanıcı adı ve parola bilgilerini giriyoruz. Ardından ileri diyerek devam ediyoruz.
Cihazınızın mevcut Ram ve İşlemci özelliklerine göre dilediğiniz özelliklendirmeyi sanal makineniz için yapabilirsiniz. Kurulumda kullanılan cihazın Teknik özellikleri:
- 16GB Ram
- i7 11800H
Sanal makinemiz için bu teknik özelliklere sahip bilgisayarda 4096MB Ana bellek ve 2 Çekirdek fazlasıyla yeterli olacaktır.
Depolama olarak da mevcut sistemde 25GB alan yeterli olacaktır.
Yapmış olduğunuz yapılandırmaları kontrol ederek "BİTİR" demeniz kurulumu başarıyla sonlandıracaktır.
Kurmuş olduğunuz Sanal Makinenin ayarlarından AĞ kısmına giderek sunucumuzun bağlantısını "Yalnızca-Anamakine Bağdaştırıcısı" olarak ayarlayın.
Arık Ubuntu Serverimizi açabiliriz. Bizi karşılayacak ilk ekran Serverimizin dilini belirleyeceği ekrandır. Burada yapmamız gereken ENGLISH seçeneğini seçmek ve Entera basmaktır.
Gelen ekranda klavyemizin dilini seçmemiz gerekmektedir. Burada Layout yazan yerin üstüne gelip Enter tuşuna basıyoruz.
Şimdi karşımıza Network ayarlarını yapılandıracağımız bölüm geldi. Ethernet kartımızı görüyoruz, ağ ayarlarını otomatik ve ya statik olarak yapılandırmamızı istiyor. Bu kısımda Done diyerek otomatik yapılandırma yapmasınına izin veriyoruz.
Ubuntu güncellemelerini çekeceği Mirror adresini buradan ayarlayabilirsiniz. Olduğu gibi bırakarak ilerliyoruz.
Sunucumuz için ayarladığımız 25 GB disk bölümünü gördü. Farklı bir disk ayarladıysanız seçebilirsiniz. Varsayılan olarak bırakıp Done ile devam ediyoruz.
Otomatik olarak yapılandırılan dosya sistemimizi Done ile kabul ediyoruz.
Gelen ekranda disk üzerindeki her şeyin silineceğini söyleyen uyarı ekranı geliyor. Continue ile devam ediyoruz.
Kullanıcı ekleme bölümü karşımıza gelecektir. Bu bölümde gerekli alanları doldurarak Ubuntu’da kurulum sonrası login olacağımız bir hesap oluşturuyoruz.
Windows Powershell veya Putty vb. araçlar ile uzaktan oturum açmak için Install OpenSSH server işaretleyip Done ile devam ediyoruz. SSH yüklemek istemiyorsak seçmeden devam edebiliriz ve sonrasında da SSH yükleyebiliriz.
Kurmak istediğimiz servislerin listesinin olduğu bir ekran karşımıza gelecektir. Bu bölümden kurmak istediğimiz servisleri seçip devam edebiliriz. Bu servisleri istediğimiz zaman da kurabiliriz. Burada Docker ve Powershell servislerini seçerek Done diyerek devam ediyoruz.
Ubuntu Server ve gerekli servislerin kurulumları başlayacaktır. Bütün kurulumlar bittikten sonra Reboot Now aktif olacaktır. Bu bölümün üstüne gelip Enter yaptığımızda sistemimiz yeniden başlayacaktır ve işletim sistemi kurulu olarak karşımıza gelecektir.
🎉🎉🎉 Artık nur topu gibi bir sunucumuz oldu! 🎉🎉🎉
Server açıldığında bizi ilk olarak kullanıcı bilgilerini girmemiz istenen ekran karşılıyor. Buraya gerekli bilgileri girdikten sonra bizi asıl çalışmlarımızı yürüteceğimiz terminal ekranı karşılıyor.
Tip
Ubuntu Server açıldığında varsayılan olarak Num lock OFF modunda ayarlı oluyor.
Terminal üzerinde çalışırken bize sıkça lazım olacak komutlar aşağıda listeler halinde belirtilmiştir. Bu komutları iyi öğrenmeniz terminalde çalışabilmeniz için oldukça önemli.
ls
ls # Dizin içeriğini listelemek için
ls -la # Alt dizinlerle birlikte detaylı listeleme içincd
cd /path/to/directory # Dizin değiştirmek
cd ~ # Ana dizine dönmek için
cd .. # Bir üst dizine geçmek için pwd
pwd # Bulunduğunuz dizinin yolunu öğrenmekmkdir
mkdir yeni_dizin # Yeni bir dizin oluşturmakrmdir
rmdir boş_dizin # Boş bir dizini silmekrm
rm dosya.txt # Tek bir dosya silmek için
rm -r dizin_adi # Dizin(klasör) ve içeriğini silmek içincp
cp kaynak_dosya hedef_dosya # Tek bir dosya kopyalamak için
cp -r kaynak_dizin hedef_dizin # Dizin ve içeriğini kopyalamak içinmv
mv kaynak hedef # Dizin/Dosya Taşımak için
mv eski_isim yeni_isim # Dizin/Dosya Yeniden adlandırmak içincat
cat dosya.txt # Dosya içeriğini görüntülemekless
less dosya.txt # Dosya içeriğini sayfa sayfa görüntülemekhead
head dosya.txt # Dosyanın ilk satırlarını görüntülemeknano || vim
nano dosya.txtvim dosya.txtsudo
sudo komut # Yönetici (root) yetkisi ile komut çalıştırmak içinapt-get || apt
sudo apt-get update # Paket listelerini güncellemek içinsudo apt-get install paket_adi # Paket kurmak için sudo apt-get remove paket_adi # Paket kaldırmak içinps
ps aux # Çalışan süreçleri görüntülemek içintop
top # Canlı süreç izlemek içinkill
kill PID # Süreç sonlandırmak içinNote
PID (Process ID) süreç kimliğidir.
ping
ping hedef_ip_adresi # Ağ bağlantısını test etmek içinifconfig
ifconfig # Ağ arayüzlerini ve IP adreslerini görüntülemek içinssh
ssh kullanıcı_adi@hedef_ip_adresi # SSH ile uzak sunucuya bağlanmak içinman
man komut_adi # Komutların kullanım kılavuzunu görüntülemek için--help
komut_adi --help # Komut hakkında yardım almak içinTerminal komutlarını da öğrendiğimize göre artık SSH bağlantısı yapabilmeyi ve detaylarını öğrenebiliriz.
SSH (Secure Shell), ağ üzerinden güvenli bir şekilde veri iletimi ve uzaktan yönetim sağlamak için kullanılan bir protokoldür. SSH, kullanıcıların başka bir bilgisayarda komutları çalıştırmasına, dosya transferi yapmasına ve ağ servislerini güvenli bir şekilde kullanmasına olanak tanır. SSH, özellikle güvenlik gerektiren işlemler için tercih edilir.
-
Güvenlik:
- SSH, veri iletimi sırasında tüm trafiği şifreler. Bu, ağ üzerindeki potansiyel saldırganların veri paketlerini okuyamamasını sağlar.
- Kimlik doğrulama mekanizmaları, kullanıcıların kimliklerini doğrulamak için güvenli yöntemler sunar.
-
Uzak Yönetim:
- SSH, uzaktaki bir bilgisayara erişip komut çalıştırma imkanı verir. Bu, sistem yöneticileri ve geliştiriciler için vazgeçilmez bir araçtır.
- Uzak sunucuların bakımını ve yönetimini kolaylaştırır.
-
Dosya Transferi:
- SSH, SCP (Secure Copy) ve SFTP (SSH File Transfer Protocol) gibi protokoller aracılığıyla güvenli dosya transferi yapmayı sağlar.
- Büyük dosyaların veya hassas verilerin güvenli bir şekilde taşınmasını sağlar.
-
Tünelleme ve Port Yönlendirme:
- SSH tünelleme, güvenli bir bağlantı üzerinden başka bir ağ servisine erişim sağlar. Örneğin, uzaktaki bir veritabanına güvenli bir şekilde bağlanmak için kullanılabilir.
- Port yönlendirme, belirli portların güvenli bir şekilde yeniden yönlendirilmesini sağlar.
-
Çapraz Platform Desteği:
- SSH, Linux, macOS ve Windows dahil olmak üzere çeşitli işletim sistemlerinde kullanılabilir.
- Bu, farklı platformlar arasında uyumluluk ve esneklik sağlar.
SSH bağlantısı kurmak için, SSH istemcisi olan bir bilgisayardan SSH sunucusu çalıştıran bir bilgisayara bağlanılır. Aşağıdaki komut, bir SSH bağlantısı kurmak için kullanılır:
ssh kullanıcı_adi@hedef_ip_adresiBağlantı kurulduğunda, uzaktaki bilgisayarın terminaline erişim sağlanır ve komutlar sanki yerel bir terminalde çalışıyormuş gibi çalıştırılabilir.
Important
Eğer uzak cihazınızdan SSH bağlantısı yapamıyor iseniz, PowerShell kullanarak OpenSSH servisini yükleleyelim.
Öncelikle PowerShell'i YÖNETİCİ olarak çalıştırın. ardından OpenSSH servisinin sizde yüklü olmadığına emin olmak için aşağıda belirtilen kodu yazarak kontrol yapın.
Get-WindowsCapability -Online | Where-Object Name -like 'OpenSSH*'eğer size aşağıdaki gibi bir geri dönüş geliyorsa OpenSSH sizde yüklü demektir.
Name : OpenSSH.Client~~~~0.0.1.0
State : NotPresent
Name : OpenSSH.Server~~~~0.0.1.0
State : NotPresentEğer ki gelmiyorsa şimdi OpenSSH servisini yüklemeye geçebiliriz. Yüklemek için aşağıdaki kodu yazalım.
Add-WindowsCapability -Online -Name OpenSSH.Client~~~~0.0.1.0
Add-WindowsCapability -Online -Name OpenSSH.Server~~~~0.0.1.0Her iki komut da aşağıdaki çıktıyı döndürmelidir:
Path :
Online : True
RestartNeeded : FalseOpenSSH Sunucusunu ilk kullanım için başlatmak ve yapılandırmak için PowerShell'i yönetici olarak çalıştırın. Ardından sshd hizmetini başlatmak için aşağıdaki komutları çalıştırın:
# SSHD servisini başlat
Start-Service sshd
# İsteğe bağlı ancak yapmanız tavsiye edilir.
Set-Service -Name sshd -StartupType 'Automatic'
# Güvenlik Duvarı kuralının yapılandırıldığını onaylayın. Kurulum tarafından otomatik olarak oluşturulması gerekir. Doğrulamak için aşağıdakileri yapın.
if (!(Get-NetFirewallRule -Name "OpenSSH-Server-In-TCP" -ErrorAction SilentlyContinue | Select-Object Name, Enabled)) {
Write-Output "Firewall Rule 'OpenSSH-Server-In-TCP' does not exist, creating it..."
New-NetFirewallRule -Name 'OpenSSH-Server-In-TCP' -DisplayName 'OpenSSH Server (sshd)' -Enabled True -Direction Inbound -Protocol TCP -Action Allow -LocalPort 22
} else {
Write-Output "Firewall rule 'OpenSSH-Server-In-TCP' has been created and exists."
}Artık rahatlıkla SSH bağlantısı yapmaya başlayabilirsin!
Powershell üzerinden OpenSSH servisini kullanarak Ubuntu Serverimize bağlanmaya kaldığımız yerden devam edebiliriz. Bağlantı yapabilmek için öncelikle Sanal Makinemizin IP Adresine ihtiyacımız var. Bunu öğrenebilmek için sanal makinemizin terminaline aşağıdaki komutu girelim:
ip addrardından bizi karşılayan ekranda enp0s3 ip adresini kopyalayım. Çünkü artık bu bizim SSH bağlantısı yapacağımız ip adresimiz olacak.
İp adresimizi de öğrendiğimize göre artık SSH bağlantısını yapabiliriz. SSH bağlantısını yapabilmek için aşağıdaki kodu PowerShell içierisine yazalım.
ssh kullanıcı_adi@hedef_ip_adresigerekli komutu çalıştırdıktan sonra bizden parola isteyecek. Bu parolaya, Serverimizi kurarken belirlediğimiz şifreyi yazmak yeterli olacaktır.
TEBRİKLER 🎉🎉 Artık SSH bağlantımızı başarılı şekilde yapabiliyoruz.
Note
Görselde SSH bağlantısını yaparken hem ip adresi kullanmadık hem de parola girmeden giriş yapabildik. Şimdi sıra bunun nasıl yapıldığına geldi!
SSH-Keygen; farklı şifreler girmek ve bu farklı şifreleri hatırlamak zorunda kalmamak için oluşturulan bir anahtarlama sistemidir. Kısaca kullanıcılara ait parmak izi niteliğindedir.
SSH bağlantımızı şifre kullanmadan yapabilmek için en güvenli işlem SSH Public key kullanmak olacaktır. SSH Public key kullanımı sayesinde özellikle ağ yöneticileri, birbirinden farklı uzak bilgisayar erişimlerini tek bir şifre ile gerçekleştirebilmektedir.
Note
SSH Public Key (Açık Anahtar) erişim sağlayacağınız sunucuya, SSH Private Key (Gizli Anahtar) ise kendi bilgisayarınıza tanımlamanız yeterli olacaktır.
id_rsa : Private Key
id_rsa.pub : Public Key
Anahtarları oluşturmak için öncelikle aşağıdaki komutu kullanmamız gerekmektedir.
ssh-keygenBizden key dosyalarını oluşturacak dizin isteniyor, boş bırakarak Enter tuşuna basmanız yeterli olacaktır.
Eğer daha önce bir key oluşturduysanız, sizden yeni keyi mevcut dosyanın üzerine yazmak için izin isteyecektir. Ona 'Y' diyip Enter demeniz yeterli olacaktır.
Sonrasında sizden şifre girmeniz istenecek. Biz her seferinde şifre girmek istemediğimiz için şifre yerini boş bırakıp enter dememiz yeterli olur.
Bütün işlemleri tamamladıktan sonra karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran çıkacak.
Important
ssh-keygen komutunu hem Windows terminalinde hem de Ubuntu serverinin terminalinde yazalım.
Bizim kopyalama işlemini yapacağımız Anahtar Windows içerisinde oluşturduğumuz id_rsa.pub dosyası olacaktır.
Windows ~/.ssh dizininde bulunan id_rsa.pub dosyasının içerisindeki anahtarı, Ubuntu sunucusunun /root/.ssh dizinindeki authorized_keys dosyası içerisine yapıştırmamız gerekmektedir.
Important
Bütün işlemleri yaptıktan sonra Ubuntu Serverini Reboot etmeyi unutmayın!
Artık şifre kullanmadan SSH bağlantımızı gerçekleştirebiliriz.