-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathauthor-skarynkina.html
351 lines (347 loc) · 71.6 KB
/
author-skarynkina.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta charset="utf-8" />
<meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge">
<title>MNKLT. Таня Скарынкіна</title>
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">
<meta property="og:title" content="Мiнкульт. Таня Скарынкіна">
<meta property="og:site_name" content="Лiтаратурны часопic">
<meta property="og:url" content="http://www.minkult.me/author-skarynkina.html">
<meta property="og:description" content="Таня Скарынкіна. Нарадзілася ў Смаргоні. У 2013 годзе выйшаў дэбютны паэтычны зборнік «Книга для чтения вне помещений и в помещениях» (Мінск, «Кнігазбор»), у 2014 — «Португальские трехстишия» (Нью-Йорк, «Айлурос»), у 2018 — зборнік вершаў «Амерыканские горки» (Мінск, «Смэлток»).">
<meta property="og:image" content="img/skarynkina.jpg">
<link rel="icon" type="image/png" href="img/insight.png"/>
<link rel="stylesheet" type="text/css" media="screen" href="css/styles.css" />
<link rel="stylesheet" type="text/css" media="screen" href="css/media.css" />
<script src="https://yastatic.net/share2/share.js" async="async"></script>
</head>
<body class="deco numar2">
<header>
<div class="menu menu-authors">
<div class="dropdown">
<div onclick="myFunction()" class="dropbtn"><i class="fas fa-bars"></i></div>
<div id="myDropdown" class="dropdown-container">
<a class ="waves-effect" href="index.html#author" title="know your author">Аўтары</a>
<a class ="waves-effect" href="index.html#team">Рэдакцыя</a>
</div>
</div>
</div>
</header>
<main>
<section class="read">
<div class="content read-content">
<div class ="intro">
<h2>Таня <br>Скарынкіна</h2>
<figure>
<img src="img/skarynkina.jpg" alt="Таня Скарынкіна">
</figure>
<p class="bio">Нарадзілася ў Смаргоні. У 2013 годзе выйшаў дэбютны паэтычны зборнік «Книга для чтения вне помещений и в помещениях» (Мінск, «Кнігазбор»), у 2014 — «Португальские трехстишия» (Нью-Йорк, «Айлурос»), у 2018 — зборнік вершаў «Амерыканские горки» (Мінск, «Смэлток»). Вершы перакладзеныя на іўрыт, польскую, чэшскую, італьянскую, грузінскую і ангельскую мовы. Сябра ПЭН-цэнтра і Саюза беларускіх пісьменнікаў, фіналіст Грыгор’еўскай паэтычнай прэміі (Санкт-Пецярбург, 2017). Кніга эсэ на беларускай мове «Шмат Чэслава Мілаша, крыху Элвіса Прэслі» была надрукаваная ў выдавецтве «Логвінаў» (Вільня, 2015). У 2016 трапіла ў шорт-ліст прэміі Ежы Гедройца. У 2018, перакладзеная на ангельскую мову, выйшла ў выдавецтве Skotland Street Press (Шатландыя, Эдынбург).
</p>
<div class="divider"></div>
</div>
<div class="text">
<a href="#bog"><button class="btn z-depth-5 waves-effect">Богусь</button></a>
</div>
<div class="text">
<h3 id="dot">Дачка Каморніка</h3>
<div class="divide-columns">
<p> Самае крыўднае, што ў мамы пра тату не запытаеш. Тата даўно памёр, але мама ніяк не даруе яму шмат якія рэчы. Шмат у нас з татам было агульных дзён. Тата быў сябар, ды не ўсімі днямі сваімі належаў мне. Але адзін дзень тата быў мой цалкам. Навагодні дзень. Вечар, калі дакладна. Ноч. Можа, гэта доўжылася гадзіну. Альбо хвіліны.</p>
<p>Тата падпаліў ялінку. Мы ляжалі абодва на канапе ў вялікім пакоі, які называецца «зала». Я старалася не дыхаць, каб не перашкаджаць дыханню татавага жывата. Жывот рухаўся жывой хваляй. Мы ляжалі бокам, глядзелі тэлевізар. Але я толькі падавала выгляд, што гляджу, насамрэч спаўзала на самы край чэхаславацкай канапы, абабітай ваўняным драпам ялінкавага колеру. Я сачыла за сваімі рухамі, каб даваць тату дыхаць. Ён памёр, так і не даведаўшыся пра тое, што яго подыхі ля ялінкі на ялінкавай канапе шанавалі і пільнавалі.</p>
<p>У навагоднюю ноч 1975 года тата вучыў мяне страляць запалкамі. Я пасюды ўмею гэта рабіць, ноччу пабудзі, дай карабок, адразу стрэльну па ўсіх правілах. Перш-наперш у левую руку бярэцца карабок. Правай рукой ставіцца запалка на серку. Пад невялікім вуглом да сябе прытрымліваецца ўказальным левым пальцам. Калі запалка ўсталявалася, даеш ёй моцнай пстрычкі правай рукой. Запалка такім чынам запальваецца і ляціць у даволі непрадказальным напрамку. Таму лепш гэтым займацца на паветры. У бязветранае надвор’е. Бо можа вярнуцца да стральца. У кватэры было бязветрана, тата наўмысна пстрыкаў у напрамку елкі. І мяне падвучаў.</p>
<p>Ялінка тулілася ў кутку. Уціскалася моўчкі ў сцяну. Мы з канапы яе бязгучна атакавалі, упрыгожаную, акрамя шкляных цацак, гірляндаў і лямпачак, яшчэ ватай, імітуючай снег. Гэта ялінку і згубіла. Калі ў залу ўварвалася мама, было позна. Мама грымнула дзвярыма балкона. І прысвяткам новага, 1975 года спікіравала ялінка ў чорную пастку ночы. Паходняй сярэднявечнай даволі буйнога памеру.</p>
<p>Мама разгарнула фіранкі, як герой «Псіха» Альфрэда Хічкока са знакамітай сцэны забойства ў ванне. Маньяк у выкананні Энтані Пэркінса, самая знакамітая роля артыста. Вядома, што сталася далей: герой Энтані Пэркінса забівае дзяўчыну непамерным цесаком, пераапрануўшыся ў сваю маці-нябожчыцу. Голая дзяўчына нема крычыць. Елка моўчкі памірае. То-бок у ёй памірае навагодняя сутнасць. Поўнасцю голай яна становіцца на раніцы, калі мы з мамай выходзім здымаць з яе галінак ацалелыя цацкі. Захавалася няшмат. Гірлянды ацалелі. Гірлянды – самае трывалае ўпрыгожванне. Ружовая хатка. Юлёвы лядзяк. Шарык з дзвюма рыбамі-фарэлямі празрыстага тонкага шкла, якога болей ніколі не сустракалася ў елачных цацках. Удала быў падвешаны шарык з серабрыстымі рыбкамі.</p>
<p>Пазней ужо, калі стала дарослай, я падаравала яго сяброўцы, што запрасіла ў госці на Новы год. Шарык павесілі на самае бачнае елачнае месца, дзе, крыху пакрасаваўшыся, ён лопнуў. Сам па сабе. Да яго ніхто не дакранаўся. Шарык пакрыўдзіўся, я ўпэўненая, што знеслі з хаты, аддалі ў чужыя рукі, што чужыя рукі павесілі на ялінку ў незнаёмым асяроддзі. Сяброўка ўпэўнівала, маўляў, ад часу рассыпаўся. Ад волкасці. «Ты ж цацкі ў склепе захоўваеш», – казала. Я цацкі ў склепе захоўваю. Я ківала пакорліва, свята як-ніяк, але ўнутры разумела самагубны ўчынак цацкі.</p>
<p>Пра хічкокаўскі спосаб адзначаць Новы год з падпальваннем я думала нейкі час, што гэта традыцыя. Рытуал, што так і трэба. Бо ніякай гырканіны не памятаю, каб мама з татам сварыліся з-за дрэва. Наогул не памятаю ніякіх не тое што размоў, не чую адтуль гукаў. Нямое кіно ўспамінаў. Голас татавы не памятаю.</p>
<p>Тата працаваў каморнікам. Насупраць «сярэдняга магазіна» месцілася кантора ў звычайнай хаце са студняй у двары, крывымі яблынямі. Бабуля называла краму па-польску «склепам» і, калі выпраўляла па хлеб-цаглінку, альбо каменныя пернікі, альбо за цукеркамі «палачкамі-стукалачкамі», мне падавалася, што трэба ісці на могілкі. Ад слова «склеп» несла холадам, а не ўтульным пахамі сельмага з грувасткай засаўкай на вісячым замку. У каморніцкай канторы панаваў пах каляровых слоічкаў з тушшу. Рыпелі пёры па роўнядзі ватманскіх аркушаў, прыгнечаных, каб не заварочваліся, металічнымі пліткамі, рыхтык шакаладкі. Шакаладкі рэдка завозілі ў краму, яшчэ радзей куплялі. Я гулялася металічнымі шакаладкамі. Карысць ад іх была тая, што не раставалі. І бабулін дом, і склеп, і кантора мясціліся на вуліцы Вілейскай. Цяпер яна мае іншае імя, але ім не карыстаюцца.</p>
<p>Паўгода таму я заўважыла на адной хаце, якую будуць па ўсіх прыкметах зносіць, таблічку з ранейшай назвай. Стала таблічку хацець, думала нават скрасці, але яна вісела занадта высака, моцна прыбітая да сцяны чатырма цвікамі. Кожнага разу праходзячы па Вілейскай, я выглядала ў двары жывога чалавека, каб, па-першае, дазволілі зняць, а па-другое, дапамаглі гэта зрабіць, але ні разу там нікога не бачыла. Я б ім сказала, калі б спыталі, навошта мне таблічка, што ўсё дзяцінства на гэтай вуліцы прайшло. Гэта мая радзіма. Я б 10 рублёў заплаціла, можа 15. Днямі іду да цёці, напрыканцы Вілейскай яна жыве. Бачу з сумам: таблічкі няма. Нічога не зробіш. Перш за ўсё як прыйшла на двор, расказваю пра таблічку пляменніку. Ён прыехаў з Вільні ў адпачынак. Ён моўчкі выслухаў і ў хлеў. Я ў хату павітацца з цёцяй. Пасля выходжу папаліць з ім. Раптам ён пракашляўся і, хаваючы нешта ў руках за спінай, кажа:</p>
<p>– Гэтую таблічку я зняў.</p>
<p>– Чаму адразу не сказаў? – здзіўляюся, ашаламляюся.</p>
<p>– Не мог адразу прыдумаць, што сказаць, каб цябе не знерваваць.</p>
<p>– Думаў, самлею? Раскажы лепш, як гэта з таблічкай атрымалася.</p>
<p>– Іду з крамы, там дзядзькі нейкія. Я раптам падумаў, вось знясуць дом, прападзе таблічка. Папрасіў купіць у іх за 10 рублёў. Яны пытаюцца: нашто табе? Я кажу: дзяцінства на гэтай вуліцы правёў. Гэта мая радзіма. Тады яны патэлефанавалі гаспадару. Гаспадар прыехаў. Ну, і знялі таблічку. Я грошы даю. Гаспадар адмаўляецца. Тады я хлопцу Толіку, які здымаў, іх даў. Вось прынёс і Вову падарыў.</p>
<p>Вова, стрыечны брат, саджае ў гародзе часнык. Слухае нашу размову насцярожана. Аблічча яго красамоўна сведчыць, што ён чакае, што я зараз пачну таблічку прасіць. Вова маўчыць. А я не пачынаю. Тады Вова кажа:</p>
<p>– Я таблічку адрэстаўрую і на дом павешу.</p>
<p>Я кажу:</p>
<p>– Вова, нічога не можа быць лепш за тое, што ты збіраешся з ёй рабіць.</p>
<p>Мы ўсе разам ідзём абедаць. Цёцю гісторыя таблічкі не ўразіла:</p>
<p>– Яшчэ штраф дадуць, што павесілі таблічку, вуліца ж ужо не Вілейская.</p>
<p>А я так думаю, што самая што ні на ёсць Вілейская. І хутка гэтаму будзе адрэстаўраванае пацверджанне. У хаце, на якую Вова павесіць таблічку, калісьці ўсёй раднёй адзначалі вяселле мамы і таты. Бо бабуліна хата была замалая, у таты свайго жытла не было. Ён прыехаў сюды каморнікам па размеркаванні. А цёця адбудавалася з мужам, каб прасторна. Цёціна дачка Галінка, калі я запыталася, што яна памятае пра вяселле, дык нічога не памятала. Ёй быў год на той момант. Але, падумаўшы, кажа:</p>
<p>– Я каталася па хаце на маленькім роварчыку. На трох колах. Прыглядаюся, што ўся падлога нібыта падзюбаная. Пытаюся ў мамы: «А што гэта тут насечкі?» Мама гавора: «Гэта на Валінай свадзьбе дзеўкі танцавалі і шпількамі парабілі такое во абсацамі». На Новы год была свадзьба. І пашкодзілі. Новую хату аднавілі.</p>
<p>Я адразу ўявіла не шпількі, а менавіта дзюбы апантаных невядомай мэтай птушак, як у Хічкока ў аднайменнай стужцы. Па мне, дык гэта самы жудасны фільм рэжысёра. Бо маньяка зразумець можна, калі напружыцца. А птушак, якія звар’яцелі адразу ўсімі зграямі мясцовасці, – немагчыма.</p>
<p>Самы любімы фільм Хічкока – «Вакно ў двор» 1954 года. Нягледзячы, што там пра забойства, аднак гэта самы жыццесцвярджальны фільм з усіх, якія ведаю. Кожны раз, калі зусім да сценкі падпіраюць абставіны, уключаю яго, і адразу Новы год. Цяпер уключыла «Вакно», таму што яго ўспомніла пішучы. Адразу напачатку – здзіўленне. Фатограф кажа ў адказ свайму начальніку, калі той прапануе абзавесціся жонкай: «Жаніцца і кожны дзень вяртацца дамоў, каб пачуць гукі пральнай машыны-аўтамата, электрычнай пасудамыйкі, кухоннага камбайна».</p>
<p>Раней я не звяртала ўвагі і не параўноўвала прадметы амерыканскай бытавой тэхнікі ў 1954 годзе і савецкай крыху пазнейшых часоў, калі я памятаю, як мы жылі з мамай і татам у бабулі. Падлога на кухні была земляная, пралі ў начоўцы, газавай пліты не было, толькі печ. З бытавой тэхнікі – радыёкропка. Тэлевізара не было таксама доўга, каб паглядзець хоць гэта самае «Вакно». Хадзілі ў кіно. Але ў кіно, на жаль, не бачыла я «Вакно». У сэнсе на кінаэкране. Нават калі пабачу калі-небудзь, не будзе эфекту адкрыцця, бо менавіта самае лепшае, што магла здарыцца паміж мной і фільмам, гэта пабачыць яго ў кінатэатры ўпершыню.</p>
<p>Не бачыла, аб чым таксама бяссэнсна шкадаваць, рэшткі касцёла Святога Віталя. Яго пабудавалі ў Смаргоні напярэдадні Першай сусветнай. Усяго год прастаяў. Разбамбілі ў самым пачатку вайны. Аднаўляць не сталі, цэгла пайшла на пашкоджаны вайной касцёл Святога Міхаіла Арханёла. Шмат старэйшага, сярэднявечнага. Год пабудавання 1503. Цэгла з першага пайшла на аднаўленне другога. Два ў адным, так бы мовіць. Кавалкі разбураных чырвоных сцен яшчэ мама і цёці памятаюць, былі ў іх дзяцінстве. Там буялі «камы», мясцовая назва ажыны. Збіралі іх там. Кавалкі Святога Віталя зваліся «Разбіты касцёл». Па вуліцы Леніна, былая Мінская, адразу за Паненкамі стаяў. Так трох незамужніх сясцёр Сініцкіх звалі. Адразу за Паненкамі ліпавая алея, за алеяй касцёл на выездзе з горада. І вось ён прысніўся.</p>
<p>З вакна трамвая бачу яго чырвоны кшталт, едучы па трамвайным кольцы вакол маленькай старой Смаргоні. У часы Першай сусветнай тут пражывала недзе паўсотні чалавек, я ўбачыла касцёл з дзвюма вострымі, крохкімі вежамі ў атачэнні незвычайна высокіх соснаў. Малалюдна, ціха. І касцёл пасярэдзіне новенькі зусім. Так і хочацца сказаць – маладзенькі.</p>
<p>Успамінаючы падчас напісання фільмы Хічкока, кожны з якіх як падарунак, я перагарнула фільмаграфію рэжысёра. Усе фільмы бачыла, і так яны дабротна паробленыя ўсе, што па дэталях памятаю кожны. Пераглядаць не мае сэнсу. Нават «Лэдзі знікае» 1938 года. Яго гадоў 20 таму з сяброўкай Марынай у яе дома па канале «ТВ1000» глядзелі. Па канале ішлі старыя фільмы, чорна-белыя. Мы каву пілі, балаболілі. Незаўважна для сябе павярнуліся да экрана і, пакуль фільм не скончыўся, не адвярнуліся ні на што. Мы не адразу вярнуліся ў рэчаіснасць. Толькі вылупіліся адну на адну з бязгучным пытаннем:</p>
<p>– Што гэта было?</p>
<p>Ад здзіўлення я нават не прачытала цітры. Ні імя рэжысёра, ні назвы фільма мы не ведалі. Глядзелі не спачатку. Толькі праз гады я даведалася пра вялікага і жудаснага Хічкока, пра яго фірменных актораў. Пра актрысу-прынцэсу Грэйс Келі, пра асаністага незбянтэжнага Кэры Гранта, падобнага на ваўчаня-падлетка з вялікай шэрай галавой і цяжкімі лапамі. І ў таты лапы былі вялікія, сухія. Далоні цвёрдыя, каморніцкія. Браць яго за руку, ехаць на Балтыйскае мора. «На Рыжскае ўзмор’е», казалі. Спачатку трамваем да чыгункі. Дык вось адкуль трамвайнае кольца ў сне пра касцёл Віталя. Гэта бабуля Рая, мама таты, жыла ў горадзе Рыга на ўскрайку, за домам трамвайная канцавая. Ідзеш на прыпынак праз групку карабельных сасонак, па жоўтым пяску, пад віск чаек над сметнікам. Я толькі на летнія вакацыі бывала ў бабулі. Зімой ніколі не ездзіла. Ніколі не даведаюся, якія былі ў двухпакаёвай хрушчовай кватэры елачныя цацкі. Ці наогул ставіла бабуля елку? А калі ставіла, якія падарункі туды клалі? Не запытаешся. Бабулі няма, дзядулі няма, тата памёр.</p>
<p>Зараз пакуль не Новы год, а падарунак атрымаўся. Выпадкова, рэмэйк «Лэдзі знікае», 1979 года. Двайны падарунак, бо ў галоўнай ролі Эліят Гулд. Ходзіць там, пасвіствае, рукі ў кішэні. Яшчэ з часоў постнуару Роберта Олтмана «Доўгае развітанне» 1973 года – любімы прыватны дэтэктыў Філіп Марлоу. Знакамітага ў свае часы Марлоу, якога прыдумаў знакаміты ў свой час пісьменнік Рэйманд Чандлер, ігралі галоўныя мужчынскія зоркі Галівуду: Хамфры Богард, Роберт Мітчэм, Харысан Форд. У арыгінальнай версіі «Лэдзі знікае» галоўнага героя таксама грае зорка 40-х Майкл Рэдгрэйв – бацька Ванэсы Рэдгрэйв, якая стала знакамітай дзякуючы першай англійскай стужцы Мікеланжэла Антаніёні «Фотапавялічэнне» па апавяданні Хуліа Картасара «Сліна д’ябла», які ў сваю чаргу напісаны пад уражаннем хічкокаўскага «Вакна ў двор».</p>
<p>З гэткай апантанасцю кінематографам быць бы дачкой не каморніка, а кінамеханіка ці кінааператара. Каго-небудзь, звязанага з кінамастацтвам. Але прыснілася ўжо пасля смерці таты, нібыта тата там на нябёсах – фатограф.</p>
<p>Трапіла на той свет, дзе нічога няма, ні верху, ні нізу, усё ў паветры трымаецца само па сабе. Незнаёмыя цётачкі-нябожчыцы перашэптваюцца пра тату, абгаворваюць, маўляў, ходзіць ды пасвіствае, вялікія рукі ў кішэнях. Апранаецца толькі ў белае. Сапраўды, ніадкуль з’яўляецца тата ў сляпучым бялюткім строі. Не было пры жыцці такога адзення ў таты. Белыя фасоністыя туфлі-лакіркі. Поўнасцю задаволены жыццём, дакладней смерцю, твар. Цётачкі пытаюць мяне кпліва:</p>
<p>– Што ён табе падарыў?</p>
<p>Намякаючы, адна адной падміргваючы, падазраючы, што нічога. Раптам я адчуваю за спінай нешта ёсць аднекуль. Фотаапарат на трох ножках. Адходжу ўбок, дэманструю цётачкам:</p>
<p>– Вось.</p>
<p>Я прачнулася. І зразумела каморнікавы сэнс таго, што сасніла. Штатывам карыстаюцца і фатографы, і каморнікі. На трохногі штатыў ставяць нівелір. Памятаю з дзяцінства гэтае слова. Але ніколі не цікавіла яго значэнне. Пакуль не вырашыла пісаць пра тату, пакуль не сустрэла Ніну, яна працавала з татам у канторы. Ніна прадавала брусніцы на маленькім кірмашы, я запытала пра нівелір. Ніна сказала:</p>
<p>– Гэта каб вымяраць кропкі на мясцовасці.</p>
<p>Я нічога не зразумела, купіла ягады. Ніна захвалявалася:</p>
<p>– Можа, шмат з цябе ўзяла?</p>
<p>Я б сама за размову заплаціла. Так было прыемна размаўляць пра тату. Ніна пералічыла інструменты каморніцкія. Іх назвы гучалі, як імёны нябесных сузор’яў: мензула, пантограф, тэадаліт. Ніна расказала, што папа быў «дружны», значыць кампанейскі. Пеў, хоць не ўмеў, пасвістваў за працай. Гэта я і без Ніны ведаю. З нічога майстраваў нешта. Караблікі з сасновай кары, якія мы разам запускалі. Навучыў у два пальцы свістаць, але я развучылася.</p>
</div>
<div class="divider"></div>
<div class="text">
<a href="#dot"><button class="btn z-depth-5 waves-effect">Дачка Каморніка</button></a>
</div>
<div class="text">
<h3 id="bog">Богусь</h3>
<div class="divide-columns">
<p>Яна пераходзіла дарогу ад цэнтральнага прадуктовага да бібліятэкі. Вусны ў прастудных больках падсохлых, вочы жыва пазіраюць, на месцы не спыняюцца. І калі ўключыўся зялёны святлафор, я не стала пераходзіць на другі бок, засталася чакаць яе, да канца няўпэўненая, што гэта сапраўды яна. Бо не сустракаліся даўно. Адразу не ўбачыла мяне і пайшла па дыяганалі ад сярэдзіны пераходу, ігнаруючы белыя палоскі на шашы. Галоўнае, усе пешаходы, іх было шмат у дзённы час нядзелі, рушылі праз пераход па прамой, яна ж абрала даўгую такую дыяганаль у бок ГУМа. У бок ад мяне. Я паклікала:</p>
<p>– Маланка!</p>
<p>І толькі тады яна падышла.</p>
<p>Маланку здалёк было відаць. Пякельная неадпаведнасць частак гардэроба па стылі і колеры вылучалі, як заўсёды, Маланку: да зямлі тыгравай размалёўкі палітон з дэрмаціну, грубых нітак малінавым горлам швэдар лыжніцкага фасону вытыркаецца з-пад каўняра магутным бугром у вуграх катышкаў. Цеплыня, а на ёй швэдар пад палітон. Усё роўна радуюся сустрэчы і адразу ў лоб пытанне стаўлю. Рыхтавала яго для Маланкі з паўгода. З таго часу, як накорпала ў паперах чарнавыя вершы аднаго знаёмага паэта і тады ж вырашыла пісаць пра яго. Гэта яшчэ з часоў, калі працавала ў газеце і вяла рубрыку літаратурную. Я тады з-за паспешнасці не разабрала, што ў ягоных вершах нешта ёсць. З-за катэгарычнай маладосці яшчэ. Вось і пытаю Маланку:</p>
<p>– Памятаеш, сябравала ты з паэтам-дзіваком з вёскі Зухаваткі? Бронусем яго звалі, ці як?</p>
<p>– Табе навошта? – падазронасцю адрознівалася Маланка і адрозніваецца. З ёй заўсёды варта быць напагатове, каб не развярнулася на 180 градусаў, каб не ўцякла.</p>
<p>– Напісаць хачу пра яго, – адна толькі шчырасць перамагае недаверлівасць.</p>
<p>– Богусь. А дакладна Багусвет Ісідаравіч Смаргонскі, – адказала Маланка, не без падставы ганаруючыся выкручастым імем паэта і таварыша блізкага свайго.</p>
<p>– Памёр на руках мамы маёй, – дадала Маланка.</p>
<p>Я нібы ўбачыла карціну паэтавай смерці. І яна была маляўнічая. Як «Смерць камісара» Кузьмы Пятрова-Водкіна. Пашукала і знайшла для стварэння пісьменніцкага настрою паштоўку ва ўласнай калекцыі рэпрадукцый, дзе памірае камісар на руках простага салдата. Прыгледзелася, а Багусвет з камісарам, як двайняткі падобныя. Тыя ж валасы прылізаныя, боты кірзавыя. Можа, Багусвет насіў і што іншае на нагах, але я бачыла выключна ў ботах. А яны і ў 20-я, і ў 2000-я выглядалі аднолькава. Кепка побач з камісарам валяецца ў дакладнасці, як у Багусвета. У тым сэнсе, што падобная, толькі Багусветава не валялася, а шчыльна абхоплівала гарбузападобную галаву.</p>
<p>– А ты ведаеш, што ў яго была шызафрэнія? – пытаецца Маланка, перакананая, што не ведаю, а я ведаю.</p>
<p>– Я заўважала прыкметы, – расчароўваю суразмоўніцу.</p>
<p>І без пераходу Маланка рапартуе: «Пакінуў мне 18 залатых пярсцёнкаў». Твар з сумнага ўраз робіцца значным.</p>
<p>– Па тры грамы кожнае, – канкрэтызуе яна.</p>
<p>Увогуле, невялікай вагі пярсцёнкі. Заручальныя, напэўна. Сапраўды Брытанскі інстытут стандартаў пацвердзіў: «Вага жаночага заручальнага пярсцёнка павінна адпавядаць 2,743 г».</p>
<p>Незразумела, адкуль у вясковага паэта-дзівака столькі пярсцёнкаў заручальных.</p>
<p>Можа быць, 17 разоў ён збіраўся ажаніцца, і яму адмаўлялі ўсе 17 разоў. І ўсё трапляліся нявесты з безназоўнымі пальцамі розных памераў на правай руцэ. Вось і назапасілася багацце. Але калі я распавяла па тэлефоне сваёй сяброўцы О. пра пярсцёнкі, дык практычная О. выказала здагадку, што гэта адзін са спосабаў укладвання грошай: у ювелірку. Проста дакупляў, калі грошы меў.</p>
<p>Учора глядзела адзін з апошніх фільмаў Вудзі Алена «Язмін». Там галоўная гераіня, якая колісь была багачкай, зведвае жыццёвы крах. Размаўляе сама з сабой на нервовай глебе і ў тым ліку прагаворваецца: «Любыя каштоўнасці – выдатная інвестыцыя».</p>
<p>Сама ж ужо без капейкі.</p>
<p>І Багусвет жа выглядаў незаможным. Даношваў касцюмы за бацькам, а той, напэўна, за сваім бацькам. Прынамсі, з’яўляўся на парозе рэдакцыйнай хаткі нязменна ў палінялым строі пасляваеннага фасону. У наглуха зашпіленай кашулі. Мой дзядуля на ўсіх здымках дакладна меў такі ж глухі каўнер. У руцэ Багусвета нязменная зрэбная торбачка з рукапісамі. Але як бы там ні было, пярсцёнкі прыкупляў, калі верыць Маланцы. Цьмяна ўспамінаю гісторыю пра пояс Арцюра Рэмбо ў гэтай сувязі. Захоўваліся ў поясе манеты залатыя. Рэмбо не здымаў пояс апошнія гады жыцця да самай смерці. І памёр з поясам на змучаным целе.</p>
<p>«Я баюся страціць і тое нямногае, што маю. Уявіце сабе, я ўвесь час нашу ў поясе больш за 40 тысяч франкаў золатам; яны важаць каля васямнаццаці кілаграмаў, і ад гэтага я ўжо так аслабеў, што нават захварэў на дызентэрыю», – паведамляе паэт сваякам у лісце з Каіра. Апошнія 10 гадоў жыцця Арцюр правёў у Афрыцы, гандлюючы скурамі дзікіх жывёл, вострымі прыправамі, кавай, рабамі і зброяй. Марыў зарабіць на нябедную старасць, а памёр у 37. Не паспеў патраціцца з шыкам.</p>
<p>Але дзіўнае супадзенне 18-ці пярсцёнкаў Богуся і 18-ці кілаграмаў Арцюра. Я супакоіцца не магла. Усім запар пра гэта трапала, а пасля задумалася раптам, што неяк занадта цяжкая паўсядзённая ноша на працягу некалькіх гадоў. Менавіта апошніх чатырох. І сапраўды, пакапаўшыся ў нататках пра паэта, знаходжу наступнае ўдакладненне:</p>
<p>«Друкуючы лісты Рэмбо, Патэрн Берышон, муж паэтавай сястры, замяніў сціплую суму ў 16 тысяч на 40 тысяч франкаў». Лепш бы я гэтага не ведала. Вага пояса знізілася да 8-мі кіль. Зблізіць паэтаў хаця б лічбава не ўдалося залатымі іх запасамі. Шкада.</p>
<p>І яшчэ моцна шкада, што наіўныя вершы Багусвета не здолелі перамяніць, уразіць, абразіць, захапіць і зняважыць свет, як гэта атрымалася ў Арцюра Рэмбо. Паэзія Багусветава была занадта далікатнай для буйнога чалавека са звычкамі блазна. У яго паводзінах шмат наноснага было, але я гульню яго хутка выкрыла. Што ў якасці самаабароны гэта робіцца, што прыдурваецца. Натуральна ідыётам сябе выстаўляе. Я аднойчы яму сказала ў сенцах рэдакцыйнай хаткі, дзе мы заўсёды палілі. А Багусвет не паліў, не. За кампанію выйшаў. Я кажу:</p>
<p>– До ўжо выдурвацца.</p>
<p>Ён быццам маску зняў:</p>
<p>– Як вы здагадаліся, што я не сапраўды?</p>
<p>– Па вачах. Вочы ў вас разумныя, а твар крыўляецца разам з мовай.</p>
<p>Ён дурэць і кінуў. Таму што шызафрэнік – гэта ж не значыць, што дурань. У мяне ёсць знаёмыя, хворыя на шызафрэнію. Ніякае дурасці ў іх не заўважала. Гэта я цяпер бы так сказала Багусвету, калі дакладна ведаю пра яго хваробу, калі б ён быў жывы.</p>
<p>І ўсё-ткі трэба спытаць Маланку пра пярсцёнкі: адкуль і навошта іх столькі. Мяне гэта замучыць, калі не даведаюся праўды. І вершы Багусвета ўзяць у яе. Яна казала, што ўсе рукапісы дасталіся ёй. Мне кропельку таксама перапала. Шматлікая самаробная літаратурная творчасць горада і раёна прайшла праз літаратурную старонку газеты. У тым ліку вершы Багусвета Ісідаравіча, запісаныя на вокладках школьных сшыткаў буйным круглым почыркам. Прыводжу адно, паказальнае невясковай экзатычнасцю:</p>
<p><em>Строчки стихов из верлибра,</em></p>
<p><em>как погибал поверженный вепрь.</em></p>
<p><em>Шикарна добыча для тигра,</em></p>
<p><em>а тигр был могучий как Днепр.</em></p>
<p><em>Но однажды на льду Енисея</em></p>
<p><em>вепрь был совершенно другой</em></p>
<p><em>и птицы смотрели немея,</em></p>
<p><em>как кровавой сверкал бой дугой.</em></p>
<p><em>Тигр опять задавил вепрЯ,</em></p>
<p><em>но тот ему разорвал живот.</em></p>
<p><em>Дожидалися птицы не зря,</em></p>
<p><em>а потом поднялися на взлет.</em></p>
<p><em>И долго клевать не смели</em></p>
<p><em>две огромные туши на льду,</em></p>
<p><em>но все же потом сумели</em></p>
<p><em>крови напиться, как лилии </em></p>
<p><em>водЫ в пруду.</em></p>
<p><em>пир был на полну завязку</em></p>
<p><em>остались лишь голые кости</em></p>
<p><em>я кончаю жестокую сказку</em></p>
<p><em>все живущие твари лишь </em></p>
<p><em>времени гости.</em></p>
<p>Кожны раз, успамінаючы Багусвета, я цытую пра сябе гэты верш. І вокамгненна з глыбінь той часткі мозга, якае адказвае за жывапіс, вырастае маляўнічае палатно ў наіўным стылі мастака-самавучкі Анры Русо «Дзве тушы на лёдзе Енісея». Пасуе гэтаму вершу і яшчэ адна карціна Русо – «Тыгр, які напаў на быка». Толькі не на лёдзе бойка там, а ў джунглях, дзе Русо не быў. Як і Багусвет на Енісеі. Ён з вёскі нікуды не выязджаў, акрамя райцэнтра.</p>
<p>Узрост Багусвет меў нявызначаны, 40-60. Хутчэй стары, чым малады, але скура на твары гладкая. Шчокі ружовыя дзявоцкія. Галава круглая, лысая. Погляд незабудкавы, дзіваваты. Увесь ён быў нетутэйшага часу і крою чалавек. Ён ведаў пра сябе, што дзіўны. Вершы мо нават таленавітыя. Ды моцна адчуваўся недахоп адукацыі. Але быў задаволены сваёй творчасцю. Я не пераконвала Багусвета дапрацоўваць напісанае. Пачаў ва ўдзячнасць называць мяне Карыначка. Вытворнае ад прозвішча Скарынкіна. І нават запрасіў на марозіва. Я ледзь не звалілася ад здзіўлення прама на ганку рэдакцыйнай хаткі да ног ягоных у стаптаных ботах. Але стрымалася і пагадзілася. Сказала сабе: «Я гляджу кіно».</p>
<p>І мы пайшлі ў бліжэйшую кавярню і адзіную ў горадзе без алкаголю. Буфетчыца не хавала здзіўлення ад выгляду Багусвета. Наведвальнікі таксама. Як на злосць, усе знаёмыя, яны дружна ачмурэлі, а я вонкава спакойна пасадзіла кавалера за столік і пайшла заказваць. Відавочна было, што ён не часты госць харчовых устаноў. Зрабіўся бурачковы, рукі паміж каленяў заціснуў разам з кепкай. «Сам жа запрасіў, – думаю помсліва, – цяпер сядзі, пакутуй». «Грошы ёсць?» – перад гэтым запыталася. Ён моўчкі паказаў каляровыя паперкі з бабрамі і мядзведзямі, якія ўжо выйшлі з карыстання. Невядома, як толькі да горада дабіраўся і ў вёску назад. А ў яго ж, як цяпер разумею, было пасведчанне па псіхічнай хваробе на бескаштоўны праезд.</p>
<p>Карацей, не заставалася нічога іншага, як па порцыі купіць за ўласныя грошы абодвум і моўчкі з’есці. Сумна было Багусвету і сорамна. Праводзіў да рэдакцыі без аніводнага слова. Болей мы ніколі не бачыліся.</p>
<p>Дзяўчаты з рэдакцыйнай бухгалтэрыі заўсёды пырскалі ў далоні, калі ён наведваўся. Бывае, прыходжу на працу, а ён ужо вершы чытае. Яны рагочуць. Але спачатку доўга выцірае ногі. Камечачы ў руках кепку, кланяецца. Просіць паклікаць Карыначку. Я гатовая была задушыць яго за гэтую мянушку. Ледзьве перавучыла называць імем. Аднойчы прысвяціў мне верш. Згубіла паперку, памятаю адтуль літаральна чатыры звышпафасныя радкі:</p>
<p><em>Чтоб понять твою душу, Татьяна,</em></p>
<p><em>нужно в космос за нею лететь.</em></p>
<p><em>Но полет должен быть без изъяна,</em></p>
<p><em>а для этого многое нужно уметь.</em></p>
<p>Напрыклад, умець па-іспанску скакаць. Аб гэтым ён піша ў наступным вершы, які таксама застаўся ад яго на вокладцы сшытка:</p>
<p><em>Устал я стихи писать,</em></p>
<p><em>стонет измучена лира моя,</em></p>
<p><em>вот если б лихо сплясать</em></p>
<p><em>умел по-испански я,</em></p>
<p><em>в танец вошла бы Кармен,</em></p>
<p><em>призрак вернее ее,</em></p>
<p><em>танец как смерть без измен</em></p>
<p><em>и это право мое.</em></p>
<p><em>Мы спляшем с тобою Кармен, о да!</em></p>
<p><em>Между нами кровавые узы давно.</em></p>
<p><em>Ты смертельной любви звезда</em></p>
<p><em>и я пью за тебя бессмертья вино.</em></p>
<p>Гэта другі і апошні верш, які застаўся ад Богуся. Але я падбіла прыяцельку з машынай паехаць у Зухаваткі, каб адшукаць сляды паэта. Можа, не чарнавікі, дык хоць успаміны чые-небудзь, знаёмцаў яго аб ім. І тут прыязджаем. Добра, што настаўніцу адну ведаю з Зухаваткінскай школы. І такім чынам дазналіся, што жыў ён у Ахмістрынях, праз дарогу ад Зухаватак. Мы аб’ехалі ўсе пяць зухаваткаўскіх дамоў. Анікога нідзе. Толькі на ўскрайку вёскі на падворку дровы пілавала сям’я. Праз плот крычу: «Можа, што пра Богуся Смаргонскага ведаеце?» Яны крычаць: «Нашто вам?» Але не падыходзяць. Дровы ўжо сякуць, зрэдку пазіраюць. Крычу: «Паэт ён быў! Хачу напісаць пра яго!» «Нешта пра нас не сачыніў нічога!» – крычаць у адказ. Так ніхто блізка і не падышоў. «Ідзіця да Генуэфы. Яна з ім дружыла, і спрасіця. Яна ў пачатку вёскі жыве».</p>
<p>А мы ўжо на двор Генуэфы заходзілі, нікога там не было. Дзіва ж тое, што на адваротнай дарозе ўжо Генуэфу мы засталі. І праўда, яна сказала – так, прылятаў да яе ці гарбаты папіць, ці солі пазычыць.</p>
<p>– Ці мо засталіся ў вас якія чарнавікі ягоныя? – з галоўнага пачынаю, бо цямнее. А яна прастылая. Закладзена ўнутры ў яе ўсё, чуваць па гаворцы, і дыхае цяжка. Немаладая. Хворая. Трэба рабіць інтэрв’ю ў сціснуты тэрмін.</p>
<p>– Не, не астаўляў ён нічога. Ён і цятрадкаў не купляў, бо не было за што. Между радкамі ў кніжках пісаў. Бальшынство ў кніжках пісаў. Дзе яны дзеліся, не знаю. Можа, у суседа спрасіць. Ён займаецца гэтай хатай, заведуе. У яго ключы ёсць. Там шкафы стаяць. Можа там дзе і ляжаць. Пэўна, ёсць яны там. Чаго ён іх будзе выкідаць.</p>
<p>– А даўно Багусвет памёр?</p>
<p>– Калі ж гэта стары памёр? Ужо 8 лет нету нашага, гэта сама мала. Значыць Богусь 10 лет як памёр.</p>
<p>Гэта я так зразумела «наш» і «стары» быў муж ейны.</p>
<p>– Гэта колькі яму было?</p>
<p>– Ён з 1946-га. Значыцца… 62.</p>
<p>– Які ён быў у зносінах, у паводзінах?</p>
<p>Я не паспела нават дакончыць пытанне, калі Генуэфа з ласкавай і горкай усмешкай вокамгненна адказала:</p>
<p>– Чудак.</p>
<p>Прыгожа вочы затуманіліся ейныя і сталі як маладыя пры гэтым. Вельмі добрыя сталі яны, ледзь не пазайздросціла нябожчыку.</p>
<p>– У арміі не служыў. Узялі яго і назад адпусцілі, скамісавалі. Яго што-та там пабілі ў гэтай арміі. Хто там знае, што там было. Вярнулі дамой. Ён так і бадзяўся, – лагоднасць патроху сыходзіла з твару Генуэфы.</p>
<p>– Не было ў яго сям’і?</p>
<p>– Бацька і матка. Але паўміралі даўно.</p>
<p>– Тут усю жызнь пражыў?</p>
<p>– Усю жызнь тут адзін пражыў. Ну, і з гэтай з Маланкай пад канец. Яна тут яго падчышчала.</p>
<p>Генуэфа па-добраму смяецца. Смех такога характару: маўляў, усякае здараецца. Трэба гэта разумець і спачуваць.</p>
<p>– Як яна найшла яго? Як ён яе найшоў?</p>
<p>Генуэфа нібы ўсё жыццё інтэрв’ю давала, бо адкашлялася і хутка сказала, не задумаўшыся, як і што:</p>
<p>– Па сціхах.</p>
<p>– Вось як.</p>
<p>– Ён пісаў і яна пісала. Дзе-та яе найшоў, сазваніліся. У горадзе там нешта было. Встрэча паэтаў. Ён туда паехаў, і яны сдружыліся. Ён после там пачці всегда зімаваў. Трошкі памагаў Маланкавай матке ва дварэ чысціць снег. Сюда прыезжалі, а патом ужо як дайшоў ён да ручкі. Усе грошы сцягне Маланка. У яго рабіць сіл нету, а есці хочацца. Дык пойдзе у сельсавет. Дык прэдседацель як яе выгнаў, так ён тагда ўзяў у голаву. Папаў у псіхбальніцу. Не піў, не еў. І памёр.</p>
<p>Генуэфа расчулілася і з цяжкасцю дасказала жыццё паэта Багусвета. Я кажу, каб нешта сказаць:</p>
<p>– З-за Маланкі, атрымліваецца.</p>
<p>– Да. Да. Такая любоў была, што…</p>
<p>– Ён яе любіў.</p>
<p>– Любіў, ну.</p>
<p>– Што пра яе не скажаш, канешна.</p>
<p>Памаўчалі. Было ясна, што не любіла. Генуэфа запытался:</p>
<p>– Ці замужам яна хоць?</p>
<p>– Хто яе ведае. Але мне падаецца, што папівае.</p>
<p>– Ну і тут яны пілі. Яна прыедзе. Хлеба куска не прывязе. А бутылку. Ён тады прыляціць: «Геня, дай хлеба. Прыехала Маланка».</p>
<p>І тут яна сама пачала пра галоўнае, пра што я павінна была сама распытаць. Але мяне надзвычайна зачараваў ейны хоць кароткі, але насычаны расказ, што я пра большае і не марыла, калі раптам яна сказала:</p>
<p>– А што сціхі ягоныя, дык у яго ў адно уха заляціць, у другое выляціць. Неабработаныя.</p>
<p>– Яны былі неблагія, але ён ніколі не працаваў над імі, – кажу.</p>
<p>– Да-да. Не давадзіў да канца нікагда. Я кажу: «Калі ты пішаш?» «Ноч’ю. Прыдзе такое мгнавеніе. Падымаюся і пішу». У кніжкі піша, значыць. Между строчак. Почарк быў нармальны ў яго. Крупны быў.</p>
<p>– Я бачыла.</p>
<p>– Да. Чудачок ён быў, – раптам зноў ласкавым і маладым голас у Генуэфы робіцца. Пяшчотным нават, як пра анёла ўсё роўна расказвае. Ён таму і хадзіў па соль, па хлеб да яе.</p>
<p>– Чудачок, але не дурачок, – кажу.</p>
<p>– Неее! Яго шчыталі дурачком, а ён быў ой далеко не дурак.</p>
<p>– Ён да нас у рэдакцыю прыходзіў, і мы размаўлялі. Я не адразу, але зразумела, што чалавек глыбокі.</p>
<p>– Ён да ўсіх хадзіў, у яго вездзе былі друзья. І на швейнай фабрыке, і ў райсабесе. Кажа раз: «Хочаш пенсію перараблю, каб раней палучаць?» Я гавару: «Адзін раз у месяц і так, і так палучаю». А ў яго вездзе блат, усе яго зналі.</p>
<p>Пасля я запыталася, ці можна трапіць у хату, каб паглядзець на тыя кніжкі з вершамі паміж радкоў. Але высветлілася, што сусед з ключамі знік у невядомым напрамку. На тэлефонныя званкі не адказвае. У хату мы не патрапілі.</p>
<p>– Была я ў той хаце, – Генуэфа спачувальна пачала мне апісваць убранне жытла паэтава, – усе шкафы на месце стаяць і кнігі. Як Богусь памёр, дык ніхто там не жыве. І жыць не будзе. Яна халодная.</p>
<p>– А каму гэты дом цяпер належыць?</p>
<p>– Брату. Але мала бывае.</p>
<p>Мы памаўчалі-паўздыхалі. Я кажу:</p>
<p>– Карацей, пражыў жыццё паэт, нікому не вядомы.</p>
<p>– Ён і не быў паэтам.</p>
<p>– Вось як!</p>
<p>Смяёмся.</p>
<p>– Я раскажу, які ён быў паэт. Ён ехаў з горада, і ехаў з ім сусед п’яны. Узяў і абасцаўся в аўтобусе. І ён на яго злажыў сціх. І пайшоў наутра яму прачытаў. Тот яго чуць не адлупіў. Усё! З гэтага мамента ён стаў пісаць. Вот у яго гэта праснулася.</p>
<p>– Штуршок.</p>
<p>– І так на хаду выдумаў складна ўсё. Хадзіў па дзерэўні ўсім чытаў. А яму ж неудобна, старасце дзерэўні. І вот Богусь стаў хадзіць, як начаў пісаць, у школу па абложкі ад цятрадак, чарнавікі якія непатрэбныя.</p>
<p>– Чаму не мог сшыткі купіць сам? Пенсію ж меў.</p>
<p>– А пенсія дзе была? У Маланкі. Цягнула і цягнула паследняе з яго. Сразу ён мне проста казаў: «Мы паэты. Мы дружым». А патом ужо перарасло ў настаяшчае. Ён яе любіў. Дзействіцельна любіў. А после прэдседацель сельсавета пасадзіў яе ў машыну, вывез на астаноўку і стаяў, пакуль яна не ад’едзе на аўтобусе. Большэ яна тут не аб’яўлялася. Толька, як Богусь лёг у бальніцу, прыехала раз. А вот чаго яна прыязджала? Хацела цераз акно залезці, но сусед прагнаў.</p>
<p>– У хату да Богуся хацела?</p>
<p>– Ага. Можа, сціхі гэтыя хацела? Чорт яе знае, што яна хацела. Наверна, сціхі. Перапісала б на свае, і ўсё.</p>
<p>І ўсё. Мы з’ехалі.</p>
<p>Праз колькі дзён я патэлефанавала жонцы суседа, у якога ключ. Бо, па-першае, марыла ўбачыць кнігі з вершамі між радкоў. Па-другое, карцела дакончыць гісторыю ўжо хутчэй, бо з-за яе не рухаліся іншыя пісьменныя справы. Я не магу пачынаць новае, пакуль не дараблю пачатае. А тут чую ў слухаўцы з жалем, што няма там кніг, нічога няма. Усё брат забраў. Ну, думаю, цяпер брата трэба шукаць. А жонка суседа кажа, што ў «Аднакласніках» яго можна знайсці: Здэнэк. І сапраўды, ёсць. Напісала яму: «Так і так, вось можа маеце вашага брата вершы, бо цікаўлюся, пішу пра яго». Здэнэк шчыра адказаў, што холадна ставіўся да творчасці братавай. Але цяпер апублікуе ў сеціве. Нібы не заўважыў маю просьбу ўбачыць на ўласныя вочы гэтыя змененыя рукапіснымі радкамі кнігі і перапісаць вершы менавіта для гэтага апавядання. Але я не крыўдую. Брат усё ж, мае права. Тым больш я, напэўна, запыталася б пра пярсцёнкі. І ён бы вырашыў, што звязаўся з вар’яткай. Бо нешта падказвае, што ніякіх пярсцёнкаў не было. І, адпаведна, сувязяў з Арцюрам Рэмбо. Акрамя таго, што абодва паэты. Абодва памерлі ў шпіталі. Ды раптам узяць і даць ім побач пастаяць. На відовішча, немагчымае ў жыцці, палюбавацца з усіх бакоў і вярнуць назад. Кожнага на сваё асобнае месца за божай пазухай беспамернай.</p>
</div>
</div>
</section>
<section class="how-help">
<div class="how-help-content">
<div class="title">
<h2>Хочаш дапамагчы часопicу?</h2>
</div>
<ul class="collapsible popout">
<li>
<div class="collapsible-header">
<a href="mailto:[email protected]"><i class="far fa-envelope"></i></a>
<h3>Напiшы тэкст</h3>
</div>
<div class="collapsible-body">
<p>Часопіс Мінкульт пераехаў у Вільню, і цяпер плануе выдаваць тут неверагодна цікавыя тэксты, апавяданні, назіранні і гісторыі! Запрашаем пісменнікаў на супрацоўніцтва! нам цікавыя празаічныя тэксты: мастацкая проза, п'есы, інтэрвію, нарысы.</p>
</div>
</li>
<li>
<div class="collapsible-header">
<a href="https://www.facebook.com/donate/569783351178699/10230470277559638">
<i class="fab fa-facebook-square"></i>
</a>
<h3>Стань фундатарам</h3>
</div>
<div class="collapsible-body">
<div class="support-block content">
<div class="support-block-sublock">
<a href="https://www.facebook.com/donate/569783351178699/10230470277559638" title="Ulej">
<h4>5 USD</h4>
<p>Дзякуй ад "Мінкульта".</p>
<img src="img/kitty.svg" alt="kitty thanks u flaticon">
</a>
</div>
<div class="support-block-sublock">
<a href="https://www.facebook.com/donate/569783351178699/10230470277559638" title="Ulej">
<h4>15 USD</h4>
<p>Перадзамова нумара</p>
<img src="img/kitty-3.svg" alt="kitty perorders minkult flaticon">
</a>
</div>
<div class="support-block-sublock">
<a href="https://www.facebook.com/donate/569783351178699/10230470277559638" title="Ulej">
<h4>30 USD</h4>
<p>Нумар з аўтографамі</p>
<img src="img/kitty-2.svg" alt="kitty sign minkult flaticon">
</a>
</div>
</div>
</div>
</li>
</ul>
</div>
</section>
</main>
<footer>
<div class="footer-content content">
<div class="footer-block">
<h4>Падпiшыся на Мiнкульт</h4>
<p>Пакiнь e-mail, каб атрымлiваць навiны часопicа</p>
<form id="form1" name="form1" class="wufoo topLabel page" accept-charset="UTF-8" autocomplete="off" enctype="multipart/form-data" method="post" novalidate="" action="https://coughka.wufoo.com/forms/zawjggu13oayjo/#public">
<div class="form-content">
<label class="desc" id="title1" for="Field1">
Email
</label>
<input id="Field1" name="Field1" type="email" spellcheck="false" class="field text medium" value="" maxlength="255" tabindex="1" placeholder="e-mail">
<input id="saveForm" name="saveForm" class="btTxt submit" type="submit" value="→">
<input type="hidden" id="idstamp" name="idstamp" value="TceZwVYv7Ff+ftd4jjehgYF+ab+OUUQQySG0Z+2dap4=">
</div>
</form>
</div>
<div class="footer-block">
<div class="menu-footer">
<a href="index.html#author">Аўтары</a>
<a href="index.html#team">Рэдакцыя</a>
<a href="support.html">Падтрымка</a>
</div>
<div>
<p><small>E-mail: [email protected]</small></p>
<p><small>Выкарыстанне матэрыялаў Мiнкульт магчыма толькі з пісьмовага дазволу рэдакцыі.<br>
Актыўная спасылка на старонку Мiнкульт, якая ўтрымлівае арыгінал публікацыі, абавязковая.<br>
Сайт можа ўтрымліваць кантэнт, не прызначаны для прагляду асобаў, малодшых за 27 гадоў.</small>
</p>
</div>
</div>
</div>
</footer>
<div class="subfooter">
<small><a href="https://www.instagram.com/chkalava/" title="Make tea not war">Андрэй Пакроўскі</a> <i class="fas fa-crow"></i></small>
</div>
<div class="fixed-action-btn">
<a class="btn-floating btn-large red center">
<img src="img/fist.svg">
</a>
<ul>
<li><a class="btn-floating" href="mailto:[email protected]"><i class="far fa-envelope"></i></a></li>
<li><a class="btn-floating" href="https://www.facebook.com/minkulture/"><i class="fab fa-facebook-f"></i></a></li>
</ul>
</div>
<script src="https://code.jquery.com/jquery-2.2.0.min.js" type="text/javascript"></script>
<script type="text/javascript" src="js/materialize.js"></script>
<script>
$(document).ready(function(){
$('.collapsible.popout').collapsible();
$('.dropdown-trigger').dropdown({
constrainWidth:false
});
$('.fixed-action-btn').floatingActionButton({
direction: 'top'
});
});
</script>
<script src="js/dropdw.js"></script>
</body>
</html>